THIS PAGE IS ALSO AVAILABLE IN: ENGLISH

Meastar OCG bheith ‘ina phróiseas fad saoil’ ina bhfaightear eolas agus tuiscint agus trína bhforbraítear dearcthaí, creidimh agus luachanna maidir le féiniúlacht ghnéasach, caidrimh agus dlúthchaidrimh. Seachadann tuismitheoirí, múinteoirí, piaraí, daoine fásta agus na meáin an t-oideachas seo go comhfhiosach agus go neamh-chomhfhiosach.

Ba cheart an polasaí seo a léamh i gcomhar le polasaithe eile scoile mar Chaomhnú Leanaí, Frithbhulaíocht, Gairmthreoir agus Comhairleoireacht, Mí-úsáid Substainte agus Meáin Sóisialta.

Ráiteas Misin

Is lárionad foghlama é Coláiste Oiriall ina gcaitear le gach duine mar dhuine indibhidiúil. Oibríonn an fhoireann agus na daltaí le chéile chun barr feabhais a bhaint amach i dtimpeallacht atá slán agus cairdiúil, agus in atmaisféar cóimheasa agus comhoibrithe. Is í teanga agus cultúr na Gaeilge is dúshraith do gach gné de shaol na scoile.

Sainmhíniú

“Féachann OCG le deiseanna a sholáthar do dhaoine óga chun foghlaim faoi chaidrimh agus faoi ghnéasacht i slite a chabhraíonn leo machnamh a dhéanamh ar mhodh morálta, cineálta agus stuama.” (Ag dul ar Aghaidh le Chéile, Roinn Oideachas agus Eolaíochta, 1997)

Spreagann clár OCG Choláiste Oiriall léiriú freagrachta agus dearcaí agus iompar measúla sa duine ina leith féin agus i leith daoine eile.  Meastar OCG bheith ina phróiseas fad saoil ina bhfaightear eolas agus tuiscint agus trína bhforbraítear dearcthaí, creidimh agus luachanna dearfacha maidir le féiniúlacht ghnéasach, caidrimh agus dlúthchaidrimh.

Réasúnaíocht

Beidh an beartas seo i bhfeidhm i dtaca le gach gné den teagasc agus den fhoghlaim faoi chaidrimh agus faoi ghnéasacht. Cionn is go dtig le plé faoi chaidrimh agus ghnéasacht tarlú i ranganna lasmuigh den OCG/OSPS, is den tábhacht é go mbeadh gach múinteoir eolach ar bheartas an OCG. Bainfidh an polasaí le foireann scoile, mic léinn, bord bainistíochta, tuismitheoirí/caomhnóirí, aoichainteoirí agus éascaitheoirí seachtracha. Éilíonn Rannóg 4 de na rialacha agus na cláir do scoileanna dara leibhéal beartas aontaithe bheith in áit i leith OCG don tsraith shóisearach agus shinsearach araon.  Sa tsraith shóisearach is cuid den OSPS é an clár OCG. Sa tsraith shinsearach, teagasctar OCG mar sheisiún iarnóna.  

Aidhmeanna an Chláir OCG

Is iad aidhmeanna clár OCG Choláiste Oiriall:

• Forbairt chairdis agus chaidrimh shláintiúla a chothú.
• Cuidiú le mic léinn glacadh leis an ghnéasacht agus í a thuiscint.
• Dearcadh dearfach a chothú sa duine i leith a ghnéasachta féin agus gnéasacht daoine eile.
• Eolas agus meas ar chúrsaí atáirgthe a chothú.
• Féinmheas agus féinmhuinín i gcaidrimh a chothú.
• Cuidiú le mic léinn cinntí feasacha a dhéanamh i dtaca lena ngnéasacht féin.

Folláine

Baineann folláine le daoine óga a bheith ag mothú muiníneach, sona, sláintiúil agus i dteagmháil le daoine agus leis an saol. Tá folláine mar cheann de na prionsabail atá mar bhonn le hoideachas na sraithe sóisearaí. Tá OSPS mar chuid den chlár Folláine agus clúdaítear an tOideachas Caidrimh agus Gnéasachta (OCG) san OSPS. Bíonn scoláirí gafa fosta le foghlaim bainteach le Folláine trí chultúr na scoile agus trí thaithí scoláirí ar fheidhmiú polasaithe ábhartha scoile, polasaithe cosúil leis an cheann seo.

Soláthar Reatha

Sa chiall is leithne de, is freagracht don scoil uile é an OCG agus roinneann baill uile an phobail seo an fhreagracht maidir le caidrimh a mhúnlú arb iad an chóir agus an meas a gcomharthaí sóirt. Ag leibhéal níos foirmiúla, déileáiltear le OCG i gcomhthéacs ábhair áirithe; Eolaíocht, Eacnamaíocht Bhaile, OSPS, Reiligiún, agus déimeagrafaic daonra/staidéar sóisialta laistigh de shiollabas na Tíreolaíochta. Chun leorfhreagairt a thabhairt i leith riachtanais na mac léinn uile áfach, déantar soláthar sainiúil ar an OCG taobh istigh den chlár Oideachas Sóisialta, Pearsanta agus Sláinte, trí rang amháin a thiomnú dó in aghaidh na seachtaine do mhic léinn atá sa tsraith shóisearach.  Déantar cur síos ar ábhar an OCG ag an leibhéal iar-bhunscolaíochta faoi thrí théama: 

• Fás agus Forbairt Dhaonna: Is é atá sa téama seo tuiscint chuí de réir aoise ar bhitheolaíocht agus ar shíceolaíocht saolré an duine dhaonna. Gabhann réasúnaíocht leis seo go mbeadh iompraíocht fhreagrach ag duine i leith caidrimh agus gníomhaíocht ghnéasach.
• Gnéasacht Dhaonna: Is cuid lárnach den phearsantacht dhaonna í an ghnéasacht agus tá diminsin bhitheolaíocha, shíceolaíocha, chultúrtha, shóisialta agus spioradálta aici. Tugann an téama deiseanna chun tuiscint iomlánaíoch a fhorbairt ar an ghnéasacht faoi mar a chuireann sí le forbairt folláine phearsanta, le caidrimh phearsanta agus teaghlaigh agus ar deireadh le leas na sochaí.
• Caidrimh Dhaonna: Díríonn an téama seo ar thábhacht chaidreamh don tsláinte agus don fholláine.  Scrúdaíonn sé an dóigh a n-amharcann duine air féin agus an dáimh a bhíonn aige le daoine eile, agus béim ar leith ar an fhéinmheas mar bhunús le cairdis agus caidrimh fhiúntacha.  Pléann sé le saincheisteanna ar a nós seo: cumarsáid, tionchar, dlúthchaidreamh, mealladh gnéasach, agus léiriú gnéasach i gcaidrimh atá ag teacht le hionracas pearsanta agus morálta. Níl na téamaí seo seicheamhach ná scoite; cumascann siad agus téann siad thar a chéile.  Ba chóir do straitéisí teagaisc an caidreamh sin a léiriú.  Níl aon tréimhse ranga ar leith tugtha don OSPS ag an tsraith shinsearach ach tugtar faoi thopaicí OCG ag seisiún iarnóna.

Ábhar

An tSraith Shóisearach: Cumarsáid, braithstintí agus mothúcháin, féinmheas, fás agus forbairt, caithreachas, teanga ghnéasach, gnéasacht, caidrimh le teaghlach, cairdis, caidrimh rómánsacha, róil inscne agus brúnna, sábháilteacht phearsanta, ag déanamh cinntí freagracha, torthúlacht agus ionchollú, toircheas déagóra.

An tSraith Shinsearach: Teorainneacha, Cumarsáid Theanntásach, Braithstintí agus Mothúcháin, Féinmheas, Atáirgeadh, Torthúlacht Dhaonna, Claonadh Gnéasach, Toircheas Neamhphleanáilte, Frithghiniúint, Galair Ghnéas-Tarchurtha, Caidrimh Shláintiúla, Caidrimh Fhreagracha.  

Treoirlínte le haghaidh bainistíocht agus eagrúchán an OCG

1. Socruithe:

Is é an Príomhoide a dhéanfaidh na socruithe maidir le teagasc an chláir agus imlonnú foirne.

2. Ag cur tuismitheoirí ar an eolas agus á dtarraingt isteach:

Is iad na tuismitheoirí bunoideachasóirí a gcuid páistí féin agus measann Coláiste Oiriall ról fíorthábhachtach bheith acu in oideachas a bhaineann le caidrimh agus gnéasacht.  Cuirfear míreanna bainteacha an bheartais OCG sa rannóg scoile Eolas do Thuismitheoirí ar shuíomh idirlín na scoile.  Seoltar litir fosta chuig tuismitheoirí daltaí na Sraithe Sóisearaí le Tuairisc na Nollag, ina dtugtar sonraí ar an chúrsa agus ar an cheart atá acu a mac/iníon a astarraingt ón chlár. Cuirtear an méid céanna in iúl do thuismitheoirí na Sraithe Sinsearaí níos moille anonn sa bhliain.

 3.      Ag Tairiscint Comhairle:

Is é feidhm na scoile oideachas ginearálta a sholáthar faoi ghnéithe agus faoi shaincheisteanna gnéasachta, agus ní chun comhairle, eolas ná comhairliú aonair a thabhairt ar ghnéithe den iompraíocht ghnéasach agus den fhrithghiniúint; saineofar áfach foinsí eolas agus comhairle ghairmiúil mar is cuí. Is féidir le múinteoirí oideachas agus eolas a thabhairt do mhic léinn i dtaca le cá háit agus cé uaidh a dtig leo comhairle agus cóireáil ghnéasach rúnda a fhail, m.s. a ndochtúir nó áisíneacht iomchuí eile. Ba chóir go mbeadh an chomhairle a thugtar ag teacht le sainmheon na scoile agus iomchuí d’aois an dalta.

4. Léircheisteanna:

Is féidir nach oiriúnach déileáil le roinnt léircheisteanna sa seomra ranga. Féadann múinteoirí a rá nach bhfuil sé iomchuí bheith ag plé le ceist mar sin ag an am seo. Má éiríonn múinteoir imníoch faoi cheist a ardaítear ba chóir dó/di comhairle a lorg ón Chomhordaitheoir OSPS nó ón Phríomhoide. Agus iad ag meas cé acu is ceart ceisteanna a fhreagairt ba chóir do mhúinteoirí aois agus ullmhacht na mac léinn, ábhar an chláir OCG, sainmheon agus beartas OCG na scoile a chur san áireamh. 

5. Rúndacht:

I gcásanna ina meastar mac léinn bheith i bpriacal áirithe chineál ar bith mí-úsáide nó ag sárú an dlí, caithfidh an múinteoir é sin a chur in iúl láithreach don Teagmhálaí Ainmnithe (TA). Cinnteoidh an Teagmhálaí Ainmnithe cé acu a chuirfear na tuismitheoirí ar an eolas agus/nó údaráis chuí agus b’fhéidir go socródh sé comhairleoireacht don mhac léinn.  Is iad seo a leanas polasaí na scoile fosta:

• Ní mór do mhúinteoirí gan rúndacht iomlán a ghealladh.
• Caithfear a chur in iúl do mhic léinn gur féidir go gcuirfí teagmhas ar bith in iúl don Phríomhoide agus do thuismitheoirí, b’fhéidir, má shocraíonn an Príomhoide gur chun leasa an mhic léinn an scéala a insint do thuismitheoirí.
• Caithfidh múinteoirí, ar chluinstin an eolais dóibh, a mbreithiúnas gairmiúil a úsáid agus iad ag cinneadh cé acu is féidir rúndacht a choinneáil.
• Caithfidh múinteoirí a chur in iúl go soiléir do mhic léinn nuair nach féidir ábhar comhrá a choinneáil rúnda níos faide – féadann an mac léinn ansin a shocrú cé acu a leanfaidh siad ar aghaidh nó nach leanfaidh.
• Luann Treoirlínte um Chaomhnú Leanaí i Scoileanna Iar-bhunscoile i bparagraf 4.1.1:

Má fhaigheann ball foirne líomhain nó má tá amhras orthu gur imríodh mí-úsáid ar pháiste, nó go bhfuiltear á mhí-úsáid, nó go bhfuil sé i mbaol a mhí-úsáidte ba chóir dó/di, gan aon mhoill, an scéal a thuairisciú don Teagmhálaí Ainmnithe sa scoil sin. Ba chóir don TA taifead scríofa den tuairisc a dhéanamh agus a chur in ionad slán. Ba chóir cuimhneamh ar an ghá le rúndacht an t-am ar fad, mar ar tagraíodh roimhe seo di i gCaibidil 1 paragraf 1.2 sna treoirlínte seo.  Ba chóir do thacaí na scoile bheith go fóill ar fáil don leanbh.  agus i bparagraf 4.2.1. Má tá an Teagmhálaí Ainmnithe sásta go bhfuil forais réasúnacha leis an amhras nó leis an líomhain ba chóir dó/di an cheist a thuairisciú láithreach don bhord sláintiúil bainteach. 

6.    An deighilt idir ghnéithe bitheolaíocha agus neamh-bhitheolaíocha an oideachais ghnéasachta:

Is í an Roinn Eolaíochta a bhíonn ag plé go príomha le gnéithe bitheolaíocha an atáirgthe ach laistigh de theagasc an OCG úsáidfear téarmaí bitheolaíocha agus is féidir go mbeadh aistriú ábhair sa dá achar. Is féidir go gcruthódh seo deis le haghaidh comhoibriú traschuraclaim agus teagasc foirne.

7.      Ag úsáid aoichainteoirí agus foireann eile neamhtheagaisc

• Is é polasaí na scoile gur fearr bunús an chláir OCG a phlé go hoscailte le múinteoirí a bhfuil aithne ag mic léinn orthu agus muinín acu iontu. Is féidir le cuairteoirí, áfach, cur le cáilíocht an tsoláthair a fhad agus go n-úsáidtear iad sa bhreis ar, agus ní in áit, chlár pleanáilte OCG.
• Tabharfaidh an Comhordaitheoir OSPS cóip den bheartas OCG seo don chuairteoir, tamall maith roimh an chuairt. I ndiaidh dó cead an Phríomhoide a fháil don chuairt, cuireann an t-eagraí sainmheon na scoile agus cur chuige seachadta an chláir OCG in iúl don chuairteoir. Beidh ball den fhoireann teagaisc i gcomhluadar aon chuairteora a bhíonn ag freastal ar an scoil an t-am ar fad.
• Ba chóir réamhfhógra a thabhairt do chuairteoirí ar chomhdhéanamh an ranga agus ar cén dóigh a luíonn a n-ionchur leis an scéim oibre.
• Chun riachtanais chruinne an ghrúpa a chur in iúl don chuairteoir agus chun úsáid níos fearr a bhaint as an am a bhíonn sé/sí sa scoil, moltar go ndéanfadh an grúpa amach sraith cheisteanna roimh ré agus go gcuirfí iad ar aghaidh chuig an chuairteoir. Fágfaidh sin go bhfuil baint dhíreach ag na mic léinn leis an chuairt agus go mbeidh an t-eispéireas níos ábhartha dóibh – éascaíonn sin gnóthaí pleanála chomh maith.
• Ba chóir go n-inseofaí dáta na cuairte agus ainm an chuairteora don Oifig.
• Ba chóir admháil scríofa a sheoladh chuig an chuairteoir faoina chuidiú/fhóntas agus thiocfadh sin a thuairisciú i nuachtlitir na scoile.

8.      Saincheisteanna Íogaire

Ní chothaíonn múinteoirí i gColáiste Oiriall aon tslí mhaireachtála nó ghnéasacht amháin mar an t-aon cheann atá inghlactha sa tsochaí agus mar sin de tá sé intuigthe go bpléifear homaighnéasacht le linn clár oideachas gnéasachta. Ceann de na buntáistí a bhaineann le hamharc ar shaincheisteanna a bhaineann le homaighnéasacht go dtugann sin faill aghaidh a thabhairt ar bharúlacha bréagacha, thoimhdí agus réamhchlaonta.  Beidh plé ar bith a dhéantar ar homaighnéasacht, ghinmhilleadh agus frithghiniúint iomchuí d’aois na mac léinn. Moltar nuair a phléifear na ceisteanna sin, go ndéanfar é ar dhóigh oscailte thuisceanach, ag tabhairt na dtaobhanna uile san áireamh. 

9.  Riachtanais Speisialta

Is féidir go mbeadh níos mó cuidithe de dhíth ar pháistí le riachtanais speisialta ná ar dhaoine eile agus iad ag láimhseáil na ngnéithe fisiceacha agus mothúchánacha a bhaineann le fás aníos: is féidir fosta go mbeadh níos mó cuidithe de dhíth orthu le foghlaim cad iad na cineálacha iompair atá agus nach bhfuil inghlactha, agus sa rabhadh agus san ullmhúchán a thugtar dóibh in aghaidh mí-úsáide ó dhaoine eile. Is é polasaí na scoile i dtaca le mac léinn ar bith a fhaigheann Tacaíocht nó Acmhainn Foghlama de ghnáth le linn an ranga OSPS, go bhfreastalaíonn siad fosta ar an rang OSPS le linn seachadadh an OCG.

Oilúnt

Ní gá go mbeadh gach múinteoir a bhíonn ag plé leis an obair seo ina “saineolaithe” ar na ceisteanna a chlúdaítear. Caithfidh siad, áfach, bheith mothaolach maidir le riachtanais an ghrúpa, caithfidh siad bheith ábalta déileáil le ceisteanna go hoscailte agus go hionraic agus bheith réidh comhairle níos sainiúla a lorg más gá. Baineann na scileanna céanna atá ag teastáil don teagasc ginearálta le hoideachas sláinte chomh maith.  Lena chois sin, is iomaí múinteoir a bhfuil oiliúint faighte acu in achair bhainteacha ar nós na comhairleoireachta.  Tá scoth na hoiliúna faighte ag roinnt múinteoirí sna hachair shainiúla a bhaineann le sláinte, caidrimh agus oideachas gnéasachta agus spreagfar iad chun múinteoirí eile a thraenáil.

Cuideoidh Coláiste Oiriall le múinteoirí scoth-oiliúna a fháil sa réimse seo, ag coinneáil i gcuimhne creatlach fhoriomlán an bhuiséid agus an gá go leanfadh clár teagaisc agus foghlama na scoile ar aghaidh lena laghad cur isteach agus is féidir.

Achoimre

• Cuirfear ar fáil gach áis riachtanach i dtéarmaí ama, airgeadais agus pearsanra, chun clár an OCG a fhorbairt sa scoil agus chun tacú leis.
• Sa chás nach mbíonn OSPS ar an chlár ama, m.s. sa tSraith Shinsearach, go bhfuil na mic léinn sin ag fail OCG
• Tá áiseanna agus acmhainní ar fáil ag múinteoirí
• Tá oiliúint inseirbhíse chuí ar fáil agus tá múinteoirí ábhartha ag baint tairbhe aisti
• Tá an fhoireann eolach ar an pholasaí.
• Tá eolas ag na scoláirí ar an pholasaí.
• Tá eolas ag tuismitheoirí/caomhnóirí ar an pholasaí.
• Faightear aischothú ó mhúinteoirí, foireann eile scoile, mic léinn, tuismitheoirí/ caomhnóirí, baill an Bhord Bainistíochta.